Czy rata kredytu mieszkaniowego może być usprawiedliwionym kosztem utrzymania dziecka?
Na pierwszy rzut oka – dlaczego nie? Przecież dziecko mieszka w tym lokalu, korzysta z pokoju, łazienki, kuchni. Jednak orzecznictwo udowadnia, że sprawa nie jest tak klarowna.
Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86
„Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie.”
Uchwała ta, mimo że sprzed lat, do dziś pozostaje podstawą przy ustalaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Otwiera też pole do dyskusji: czy rata kredytu za mieszkanie, w którym dziecko faktycznie mieszka, może być uznana za usprawiedliwiony koszt jego utrzymania?
Przegląd orzecznictwa:
1. Wyrok Sądu Rejonowego w Pruszkowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z 28.10.2016 r., sygn. akt: III RC 289/16
„Należy pamiętać, iż nieruchomość stanowi własność matki, nie zaś dziewczynki dlatego też jej ojciec nie może zostać obciążony spłatą tego zobowiązania matki małoletniej powódki w ramach ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Niemniej jednak przy ustalaniu kosztów utrzymania dziecka nie można pominąć okoliczności, iż gdyby jego matka nie dokonała zakupu domu na kredyt zmuszona byłaby do zapewnienia potrzeb mieszkaniowych poprzez wynajmowanie lokalu. Stąd Sąd uznał za zasadne ustalenie udziału małoletniej w kosztach mieszkania na kwotę 400 zł miesięcznie, która odpowiada ¼ kosztów eksploatacyjnych i części kwoty miesięcznej raty kredytu spłacanego przez A. S. (1).”
2. Wyrok Sądu Rejonowego w Wągrowcu III Wydział Rodzinny i Nieletnich z 22.12.2021 r., sygn. akt: III RC 169/21
„Dla Sądu oczywiste jest zaś, że udział w racie kredytu hipotecznego stanowi usprawiedliwiony koszt utrzymania małoletniego powoda na równi z pozostałymi wydatkami związanymi z użytkowaniem lokalu np. opłatami za media czy czynsz. Niewątpliwie bowiem zapewnienie dziecku miejsca do prawidłowego rozwoju i odpoczynku należy do podstawowych obowiązków jego rodziców, a tym samym związane z tym koszty wchodzą w ramy obowiązku alimentacyjnego względem dziecka. Gdyby zaś nawet matka małoletniego nie spłacała kredytu hipotecznego, to z wielkim prawdopodobieństwem w to miejsce musiałaby uiszczać czynsz najmu lokalu mieszkalnego. Z wiedzy i doświadczenia Sądu wynika zaś, że tego rodzaju opłaty są znacząco wyższe niż kwota 600 zł. Na marginesie wskazać należy, że również pozwany spłaca raty kredytu hipotecznego i to za dom, który z założenia jest większy niż mieszkanie. Skoro więc sam cieszy się przywilejem posiadania własnej nieruchomości, której nie musi dzielić z rodzicami, nie powinien wymagać od syna by wraz z matką zrezygnował z tego przywileju na rzecz zamieszkania ze swoja babcią."
3. Wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10.07.2017 r., sygn. akt: III RC 233/17
„Przede wszystkim wskazać należy, iż przedstawicielka ustawowa powódki nie może do kosztów utrzymania swojej córki zaliczać ponoszonych przez nią wydatków na spłatę kredytu i pożyczki na zakup i budowę domu, który jest jej własnością. Stopniowa spłata tychże zobowiązań powoduje, że przedstawicielka ustawowa powódki jest właścicielką nieruchomości, które są coraz mniej obciążone, a więc w ten sposób powiększa się jej majątek. Spłata tychże kredytów wpływa wprawdzie na możliwości majątkowe matki powódki, ale w żaden sposób nie może być to uznane za zaspokajanie potrzeb małoletniej powódki. Jest oczywistym fakt, iż przedstawicielka ustawowa powódki musi zapewnić jej miejsce do mieszkania, ale powinno to odpowiadać jej możliwościom zarobkowym. Jeżeli powódki nie stać na utrzymanie i spłatę zobowiązań za nieruchomość, którą zamieszkuje ona obecnie jedynie z córką, to powinna rozważyć zmianę swojego lokum Przerzucanie zobowiązań finansowych przedstawicielki ustawowej powódki na pozwanego nie tylko nie jest zaspokajaniem potrzeb jej dziecka, ale dodatkowo prowadziłoby do jej nieuzasadnionego i nieusprawiedliwionego wzbogacenia się jej kosztem byłego partnera. Jest to założenie tym bardziej usprawiedliwione, że Sąd dał wiarę pozwanemu, iż na wykończenie domu, który ostatecznie bez spłaty przypadł w całości matce powódki, przeznaczył on znaczne własne kwoty. Nadto pozwany przekazał swój udział na rzecz byłej partnerki, i to bez rozliczania nakładów, właśnie po to aby być zwolnionym z długu. Przerzucanie obecnie na pozwanego pośrednio poprzez alimenty ponownie obowiązku spłaty tego kredytu byłoby zwyczajnie niesprawiedliwie i nieuzasadnione. Sąd nie kwestionuje przy tym twierdzeń matki powódki, że również ona przeznaczyła własne kwoty na wykończenie domu, jaki kiedyś wspólnie kupili, ale w jej przypadku poniesione przez nią nakłady zwiększają wartość nieruchomości, która ostatecznie przypadła jej na własność, i z której ona na co dzień korzysta.”
4. Wyrok Sądu Rejonowego w Tczewie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z 8.06.2016 r., sygn. akt: III RC 8/16
„Do miesięcznych kosztów utrzymania małoletniego powoda Sąd nie zaliczył natomiast wskazywanego przez matkę jego udziału w spłacie kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup mieszkania, albowiem mieszkanie to jest majątkiem przedstawicielki ustawowej, a nie małoletniego, a poza tym zobowiązania kredytowe nie mogą wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec małoletnich dzieci w związku z czym ustalając wysokość obowiązku alimentacyjnego Sąd nie może brać ich pod uwagę.”
5. Wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich z 31.03.2017 r., sygn. akt: VI RC 776/16
"W poczet kosztów mieszkaniowych przypadających na małoletnią Sąd zaliczył koszty bieżące, uznając, iż w poczet tych kosztów nie można zaliczyć kredytu hipotecznego, który obciąża matkę i dziadków małoletniej. Kredyt hipoteczny może jedynie wpłynąć na możliwości matki powódki, łożenia na utrzymanie samej powódki."
Wnioski
Rata kredytu mieszkaniowego nie jest co do zasady uznawana za koszt utrzymania dziecka. Sąd może jednak uwzględnić jej część, jeżeli kredyt służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dziecka, a nie powiększaniu majątku rodzica.
Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny – istotne są okoliczności zakupu nieruchomości, cel kredytu oraz sytuacja zarobkowa i majątkowa obojga rodziców.
Masz więcej pytań? Potrzebujesz wsparcia w sprawie alimentacyjnej?
Skontaktuj się z nami
